Thấu cảm và Trách nhiệm: Nền tảng lãnh đạo bền vững trong kỷ nguyên AI

Bối cảnh và thách thức mới của người lãnh đạo

Trong kỷ nguyên BANI, thời đại mà AI thay đổi nhanh hơn bao giờ hết, mọi thứ diễn ra hôm nay có thể biến mất vào ngày mai. Nếu bài toán lớn nhất của doanh nghiệp là “Làm thế nào để ứng dụng AI để tối ưu hiệu suất và giảm chi phí?”, thì chính cách đặt vấn đề này lại vô tình tạo áp lực và sự phản kháng ở cấp dưới, khi nhân sự phải liên tục thích nghi với những thay đổi không chắc chắn và định hướng mơ hồ từ cấp trên.

Câu hỏi đặt ra nên là: “Làm thế nào để phát huy tốt nhất tiềm lực của con người trong kỷ nguyên AI?”

Theo Six Seconds (2023), chỉ số Trí tuệ cảm xúc toàn cầu (EQ/EI) đã giảm 5,54% kể từ năm 2019, cho thấy một “cuộc khủng hoảng cảm xúc” trong xã hội hiện đại.  Nghiên cứu toàn cầu của Dale Carnegie cũng giúp bổ sung vào thực trạng "khủng hoảng cảm xúc" ở môi trường làm việc. Cụ thể:

  • Chỉ 22% nhân viên được training EI trong 3 năm qua.
  • Chỉ 14% nhận training chuyên về empathy.
  • 37% CEOs Mỹ không tin empathy có chỗ ở workplace.

Khi thiếu EI, lãnh đạo và nhân viên gặp khó khăn trong quản lý căng thẳng, duy trì gắn kết và xây dựng môi trường an toàn, khiến tỷ lệ nghỉ việc tăng cao. Vì vậy, để phát huy tối đa tiềm lực con người, nhà lãnh đạo cần rèn luyện năng lực thấu cảm – để hiểu và đồng hành cùng đội ngũ, và trách nhiệm – để định hướng và dẫn dắt một cách bền vững.

Thấu cảm trong lãnh đạo - Năng lực cốt lõi của Trí tuệ cảm xúc

Thấu cảm không phải là kỹ năng mềm “nice-to-have”, mà là khả năng thiết yếu - khuyến khích, động viên người khác hành động trước sự thay đổi, chủ động học hỏi. Sự đồng cảm, cùng với trí tuệ cảm xúc (emotional intelligence), được dự đoán là một trong những kỹ năng lãnh đạo đích thực được tìm kiếm nhiều nhất vào năm 2030. Nó đóng vai trò then chốt trong việc nhân hóa môi trường làm việc khi áp dụng công nghệ.

Giáo sư Christine Porath (Đại học Georgetown) chỉ ra rằng: “Một nền văn hóa thiếu đồng cảm và lòng trắc ẩn có thể làm giảm 30% khả năng sáng tạo, 38% nhân viên cố tình giảm nỗ lực, và khiến khách hàng kém hài lòng hơn.”

Nói một cách đơn giản hơn, thấu cảm là khả năng nhận ra và phản hồi những gì người khác đang cảm nhận; một công cụ thiết yếu cho các nhà lãnh đạo quản lý các nhóm đa dạng và những động lực phức tạp.

Làm thế nào cân bằng giữa "Thấu cảm" và "Trách nhiệm"?

Mặc dù sự đồng cảm cải thiện nhiều kết quả quan trọng, nhưng nó không thể tồn tại độc lập. “Trách nhiệm” không chỉ là hoàn thành mục tiêu mà còn là đảm bảo rằng công nghệ phục vụ con người, không thay thế con người. Lãnh đạo có trách nhiệm sẽ đặt ra các chuẩn mực đạo đức, minh bạch trong sử dụng dữ liệu và AI, và chịu trách nhiệm cho tác động dài hạn đến tổ chức và xã hội. 

Sự cân bằng này tạo điều kiện cho đối thoại trung thực, phát triển cá nhân và khả năng phục hồi lâu dài. 

Nhưng các tổ chức đang đạt được sự cân bằng này tốt như thế nào? 

Nghiên cứu toàn cầu của Dale Carnegie cho thấy chỉ khoảng 1/3 số người tham gia (32%) hoàn toàn đồng ý rằng “trách nhiệm” luôn được duy trì tại nơi làm việc của họ. Khoảng cách này mở ra một cơ hội rõ ràng: khi các tổ chức đầu tư vào việc xây dựng văn hóa đồng cảm hơn, họ cũng phải củng cố các hệ thống trách nhiệm rõ ràng, dễ thấy.

Làm thế nào để thể hiện sự thấu cảm trong lãnh đạo một cách hiệu quả và đo lường được?

Trong kỷ nguyên AI, thấu cảm không còn là kỹ năng mềm “nice to have”, mà là năng lực lãnh đạo chiến lược giúp duy trì gắn kết, hiệu suất và sự bền vững của tổ chức. Vậy làm thế nào để lãnh đạo thể hiện sự thấu cảm một cách hiệu quả và có thể đo lường được? Dưới đây là những hành động cụ thể có thể bắt đầu ngay hôm nay.

Phát triển năng lực thấu cảm trong lãnh đạo

  • Đào tạo kỹ năng lắng nghe chủ động, phản hồi cảm thông và nhận diện cảm xúc.
  • Thực hành qua các tình huống thật để xử lý hiệu quả những cuộc trò chuyện khó.

Đưa thấu cảm vào hệ thống đánh giá

  • Lồng ghép tiêu chí đồng cảm vào đánh giá năng lực lãnh đạo và phản hồi 360 độ.
  • Sử dụng dữ liệu cảm xúc và phản hồi nhân viên làm chỉ số hỗ trợ.

Trao quyền tiếng nói cho nhân viên

  • Tạo kênh phản hồi minh bạch, dễ tiếp cận và phản ánh đa dạng góc nhìn.
  • Đảm bảo phản hồi được lắng nghe và hành động rõ ràng từ lãnh đạo.

Lãnh đạo cấp cao làm gương

  • Chia sẻ câu chuyện cá nhân, hành động chân thành để lan tỏa niềm tin.
  • Một hành vi thiếu thấu cảm có thể xóa nhòa nhiều nỗ lực — nhất quán là chìa khóa.

Cân bằng giữa thấu cảm và trách nhiệm

  • Kết hợp sự quan tâm với chuẩn mực hiệu suất cụ thể.
  • Khi nhân viên cảm thấy được lắng nghe và định hướng rõ ràng, họ sẽ nỗ lực hơn.

Công nhận hành vi thấu cảm

  • Tôn vinh những hành động đồng cảm qua chia sẻ nội bộ, vinh danh hoặc kể chuyện.
  • Khi được ghi nhận, thấu cảm trở thành chuẩn văn hóa, không chỉ là kỹ năng cá nhân.

Phát triển trí tuệ cảm xúc liên tục

  • Đào tạo, huấn luyện và phản chiếu giúp lãnh đạo nâng cao nhận thức cảm xúc và khả năng kết nối.

Trong môi trường làm việc đầy biến động và đa dạng ngày nay, sự thấu cảm không chỉ là lòng tốt – mà là năng lực cốt lõi của lãnh đạo trong kỷ nguyên AI. Khi người lãnh đạo biết đặt mình vào vị trí của người khác, họ không chỉ duy trì hiệu quả tổ chức mà còn khơi dậy động lực, niềm tin và sự gắn kết trong đội ngũ. Chính khả năng thấu hiểu, phản hồi và kết nối bằng cảm xúc ấy tạo nên phong cách “lãnh đạo bền vững” – nền tảng giúp tổ chức phát triển bền vững trong kỷ nguyên BANI.